تحلیل جایگاه «قیاس» در فقه و فلسفه و نقد نظریه غزّالی در باب قیاس

Authors

  • محمد ملکی استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه ادیان و مذاهب
Abstract:

در محدوده سده دوم که می‌رفت فقه شفاهی به فقه تعلیمی و مدرسه‌ای تبدیل شود، اختلافات فقیهان نیز در برخی از مسائل، چه در اصول و چه در فروع، پا را از نهان‌خانه ذهن‌ها بیرون نهاد و چه بسا همین اختلافات فقهی بود که در تأسیس مکتب‌های فقهی در صدر اسلام نقش اساسی را ایفا کرد. از میان اختلافات، قیاس مهم‌ترین مسئله‌ای است که در فلسفه و منطق، به‌ویژه در فقه اهل سنت و امامیه، به اصلی از اصول تبدیل شد، به‌گونه‌ای که یکی از منابع اجتهادی در فقه اهل سنت، یکی از ادله اجتهادی در فقه امامیه و یکی از برهان‌ها و ابزار استدلال، به‌ویژه در منطق و فلسفه، شمرده ‌شد. این مقاله بر آن است ضمن تعریف جامع از قیاس، ضعف و قوت آن را بررسی کند و با توجه به فقه و فلسفه و نقد دیدگاه‌های غزّالی در المستصفی، به این پرسش که «چرا امامیه به قیاس عمل نمی‌کند؟»  پاسخ اجتهادی و منطقی بدهد و اثبات کند که امامیه به دلیل گمان‌آور بودن قیاس فقهی مورد پذیرش عامه و ضرورت تحصیل یقین در احکام شرعی از طریق قرآن و سنت معصومان (ع) به قیاس عمل نمی‌کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

Degenerate Four Wave Mixing in Photonic Crystal Fibers

In this study, Four Wave Mixing (FWM) characteristics in photonic crystal fibers are investigated. The effect of channel spacing, phase mismatching, and fiber length on FWM efficiency have been studied. The variation of idler frequency which obtained by this technique with pumping and signal wavelengths has been discussed. The effect of fiber dispersion has been taken into account; we obtain th...

full text

جستاری در باب مبانی تجرّی در قیاس با جرم محال

جرّی همواره یکی از مباحث مناقشه برانگیزی است که ساحت جرم انگاری را در حوزۀ فلسفۀ حقوق کیفری درگیر خود نموده و از سوی دیگر به طور ظریفی با فلسفه اخلاق، فقه، اصول و کلام مرتبط شده است. در حقوق کیفری از تجرّی به عنوان جرم محال یاد می‌شود که البته جرم انگاری آن با چالشهای غامضی روبه رو است. این مقاله ضمن جستارگشایی این موضوع به طور شفاف درصدد پاسخ به این سئوالات است: اولاً؛ آیا اثبات مجازات بر...

full text

جایگاه قیاس بصری در فرایند طراحی و ایده‌پردازی در مجسمه‌سازی

رفتار مجسمه‌سازان حرفه‌ای در رسیدن به ایده، نوعی "یافتار پژوهی" محسوب می‌شود؛ آنها به پشتوانه مهارت‌های تجربی خود در درک و تحلیل طراحی یک اثر، در فضای تصویری آثار دیگران به کنکاش عمیق می‌پردازند، و در نهایت به کمک استنتاج قیاسی به یک طرح‌واره مناسب راه پیدا می‌کنند. شکل‌گیری طرح‌واره‌ها را می‌توان حاصل "استدلال قیاسی" و "راهبرد قیاس بصری" در ایده‌پردازی مبتنی بر پیشینه‌های طراحی دانست. با این‌ک...

full text

قیاس بصری و جایگاه آن در آموزش خلاق طراحی معماری

دانشجویان معماری و حتی معماران حرفه­ای اغلب تصاویر مرجع را از کتاب­ها، روزنامه‌ها و دیگر مجموعه‌های تصویردار و در کل آنچه که در طول عمرشان دیده­اند، برداشت می‌کنند تا با بهره­گیری از آنها به شکل­ها و صورت­های جدیدی دست یافته، آنها را به هدف معینی نزدیک کنند و نهایتاً در طراحی‌شان به کار برند. طبق گفته بسیاری از طراحان و اندیشمندان، آنچه معماران در تخیلات خود دارند، زاییده تصاویری است که ...

full text

سهروردی و قیاس تک‌مقدمه‌ای

سهروردی ادّعا می‌کند که قیاس تک‌مقدمه‌ای نمی‌تواند وجود داشته باشد، و بر این مدّعا دلیلی اقامه می‌کند. مسئلۀ جستار کنونی تبارشناسی تاریخی آن مدّعا، و ارزیابی منطقیِ این دلیل است. فرضیۀ ما این است که از نظر تاریخی، نزاع بر سر امکان یا امتناع استدلال تک‌مقدمه‌ای به رواقیان بازمی‌گردد: خروسیپوس رهبر مخالفان بود؛ و آنتی‌پاتر تراسوسی پیشوای موافقان. این نزاع رواقی به دست اسکندر افرودیسی وارد منطق مشائی ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 8

pages  27- 47

publication date 2019-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023